In het derde kwartaal van 2023 registreerde HDN 92.744 hypotheekaanvragen. Dit betekent een daling van 9,9% in vergelijking met dezelfde periode in 2022, toen er 102.918 aanvragen werden ingediend. Binnen de kopersmarkt (starters en doorstromers) waren er 61.230 aanvragen (-0,2%), terwijl de niet-kopersmarkt (over- en bijsluitingen) 31.514 aanvragen telde (-24,2%). Het vorige kwartaal werd al gesproken over een stabilisatie van de markt, en deze trend lijkt zich door te zetten. Vergeleken met het vorige kwartaal bleven de aantallen voor zowel de kopersmarkt (60.099) als de niet-kopersmarkt (32.900) nagenoeg onveranderd, wat opmerkelijk is gezien het normaal gesproken rustiger karakter van het derde kwartaal tijdens de zomervakantieperiode.
Het gemiddelde hypotheekbedrag in de kopersmarkt steeg met 1,5% en kwam in 2023 Q3 uit op € 337.793,-. Binnen de niet-kopersmarkt daalde het gemiddelde hypotheekbedrag met 3,8% van € 113.600 in 2022 Q2 naar € 109.282,- in het afgelopen kwartaal. Vergeleken met het vorige kwartaal (2023 Q2) ziet HDN echter dat het gemiddelde hypotheekbedrag en woningwaarde zowel in de kopers- en niet-kopersmarkt weer begint op te lopen wat mogelijk wijst op het aantrekken van de hypotheekmarkt.
Binnen dit kwartaaloverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen de kopers- en niet-kopersmarkt. Door boven in het scherm een selectie te maken onder ‘Koper’ kies je de desbetreffende markt.
In het derde kwartaal registreerde HDN 92.744 aanvragen, een afname van 10.174 ten opzichte van dezelfde periode in 2022, toen er 102.918 aanvragen waren. Van deze aanvragen waren er 61.230 voor woningaankopen, wat neerkomt op een bijna onveranderde hoeveelheid in vergelijking met het voorgaande jaar (-0,2%). Tegelijkertijd steeg het gemiddelde hypotheekbedrag van € 332.800 in het derde kwartaal van 2022 naar € 337.793 in het afgelopen kwartaal (+1,5%). De gemiddelde prijs van een aan te kopen woning bedroeg € 451.217,-, ongeveer 2% lager dan een jaar eerder, maar ruim € 10.000 meer dan het vorige kwartaal.
Ook in de niet-kopersmarkt lijkt er stabilisatie op te treden. In het derde kwartaal van 2023 werden in totaal 31.514 over- en bijsluitingen aangevraagd, wat weliswaar een daling van 24,2% ten opzichte van een jaar eerder is, maar vergelijkbaar met de 32.900 aanvragen in het tweede kwartaal van 2023. Het gemiddelde hypotheekbedrag in de niet-kopersmarkt bedroeg € 109.282,-, een daling van 3,8%.
Kopersmarkt
▪ Dit kwartaal registreerde HDN 61.230 hypotheekaanvragen voor woningaankopen, bijna gelijk aan de 61.354 aanvragen in dezelfde periode vorig jaar. Het gemiddelde hypotheekbedrag steeg met ongeveer €5.000,- van € 332.800,- in 2022 Q3 naar € 337.800,- afgelopen kwartaal (+1,5%).
▪ De gemiddelde woningwaarde daalde licht met 1,9% van € 459.900,- in 2022 Q3 naar € 451.200,-. Er was echter een aanzienlijke stijging van de gemiddelde woningwaarde van meer dan € 10.000,- in vergelijking met 2023 Q2 (€ 440.400,-).
▪ Het aantal aanvragen voor een hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) steeg met 36,5% ten opzichte van 2022 Q3 naar 27.600 aanvragen. Kopers met NHG leenden gemiddeld € 267.300,- (+9,3%) voor een woning ter waarde van € 308.800,- (+8%).
▪ Het aantal aanvragen met gebruik van een meeneemregeling steeg van 9.600 in 2022 Q3 naar 16.600 in het afgelopen kwartaal (+72,4%). Het gemiddelde hypotheekbedrag voor deze aanvragen bleef vrijwel constant op € 372.500,- (+0,7%).
Het profiel 'Starter Stabiel' blijft voor het derde kwartaal op rij het grootste in de kopersmarkt, met 12.800 aanvragen, een stijging van 23%. 'Doorstromer NHG' en 'Starter Jong' deden het ook goed met respectievelijk 5.160 (+41%) en 7.400 (+16%) aanvragen. 'Doorstromer NHG' heeft nu meer aanvragen dan 'Opstromer Nieuwbouw' (4.400 aanvragen in 2023 Q3). 'Opstromer' zag een daling van ruim 23% van 15.600 in 2022 Q3 naar 11.900 in 2023 Q3. 'Ondernemer Aankoop' zag ook een daling van 10% met 4.950 aanvragen.
Kopersmarkt
▪ De Starter Stabiel is het grootste klantprofiel in de kopersmarkt. Met 12.780 hypotheekaanvragen, tegenover 10.380 in 2022 Q3, werd een stijging van ruim 23% behaald. Gemiddeld wordt er € 257.300,- (+2,5%) hypotheek aangevraagd voor een woning van € 293.500,- (+2,8%).
▪ De Doorstromer NHG behaalde met 41% de grootste toename van alle profielen en kwam daarmee uit op 5.160 aanvragen. Verder valt op dat de Doorstromer NHG aanzienlijk meer gebruik is gaan maken van de meeneemregeling. Dit nam toe van 1.270 aanvragen vorig jaar naar 3.250 in het afgelopen kwartaal (+156%).
▪ De Opstromer moest het meeste inleveren. Zij zagen het aantal aanvragen teruglopen van 15.600 in 2022 Q3 naar 11.900 in 2023 Q3. Ook hier zien we het belang van de meeneemregeling toenemen: bij 6.960 aanvragen werd de oude hypotheek meegenomen, een toename van 40% ten opzichte van 2022 Q3.
▪ De Opstromer Nieuwbouw kwam uit op 4.400 aanvragen, een evenaring van het aantal in dezelfde periode een jaar eerder. Wel is dit aanzienlijk beter dan de 3.320 aanvragen in het tweede kwartaal van 2023. Met een gemiddeld hypotheekbedrag van € 519.400,- en een gemiddelde woningwaarde van € 715.300,- zijn dit verreweg de duurste transacties binnen de kopersmarkt.
Hoewel het aantal aanvragen in de kopersmarkt in het derde kwartaal vergelijkbaar was met 2022 Q3, zijn er regionale verschillen opgetreden. Friesland (+4,9%), Zeeland (+4,5%), en Noord-Holland (+3,1%) vertoonden groei, terwijl Flevoland (-10%) en Limburg (-4,6%) juist krimp ervoeren. Opmerkelijk is dat Flevoland de enige provincie is waar de gemiddelde woningwaarde in de kopersmarkt is gestegen, van € 424.100 in 2022 Q3 naar € 428.700,- in het afgelopen kwartaal (+1,1%), wat suggereert dat een gebrek aan betaalbare woningen een rol speelt bij de krimp. In de niet-kopersmarkt was de krimp gelijkmatiger verdeeld, met iets sterkere terugval in Drenthe, Overijssel, en Gelderland vergeleken met andere provincies.
Kopersmarkt
▪ Traditiegetrouw was de kopersmarkt het grootste in Zuid-Holland met 11.400 aanvragen, 1,8% minder dan vorig jaar. Noord-Holland volgt als tweede met 9.400 aanvragen en is met een stijging van 3% wat dichterbij gekomen. Flevoland noteerde met 1.600 aanvragen de grootste daling (-10%).
▪ De Starter Stabiel groeide het meest in Utrecht. Waar het aantal aanvragen in 2022 Q3 nog 400 was, lag dit in het afgelopen kwartaal op 630 (+58%). De kopersmarkt in zijn geheel bleef in Utrecht ongeveer even groot met 4.165 aanvragen (-0,7%).
▪ Eén op de vijf aanvragen van de Ondernemer Aankoop betreft een woning in Zuid-Holland. Hier daalde het aantal aanvragen met 4,7%, van 1033 vorig jaar naar 984 in 2023 Q3.
▪ Met circa 2.900 aanvragen is de Starter Hoog Segment het grootste profiel in Noord-Holland. Daarnaast is dit ook de enige provincie waar het aantal aanvragen afkomstig van dit profiel niet is teruggelopen ten opzichte van 2022 Q3.
In het afgelopen kwartaal had 58,3% van de hypotheekaanvragen een bekend energielabel, een stijging van bijna 20%. Bij 13,5% van de aanvragen werden energiebesparende maatregelen gefinancierd, wat een toename is van 6% ten opzichte van 2022 Q3. In de eerste twee kwartalen van 2023 was dit percentage echter hoger, namelijk 14,9% en 14,7%. Met name in de niet-kopersmarkt werden in het afgelopen kwartaal minder vaak energiebesparende maatregelen meegefinancierd, waarbij het percentage daalde van 14% in 2022 Q3 naar 11,7% in 2023 Q3.
Kopersmarkt
▪ Bij 69,9% van de aanvragen voor het aanschaffen van een woning is een energielabel bekend. Label C wordt nog steeds het vaakst opgegeven (26%), gevolgd door A (20%) en B (13%).
▪ Het percentage aanvragen waarbij energiebesparende maatregelen worden meegefinancierd is gestegen van 11,8% in 2022 Q3 naar 14,4% in het afgelopen kwartaal. In het tweede kwartaal van 2023 was dit echter 15%.
▪ 9.440 aanvragen waren bedoeld voor de aanschaf van een woning met een label D of lager. Positief is dat voor deze woningen bovengemiddeld vaak energiebesparende maatregelen worden gefinancierd, namelijk bij 25,3% van de aanvragen. Vorig jaar was dit nog 20%.
▪ De gemiddelde woningwaarde van energiezuinige woningen (label A of hoger) lag in 2023 Q3 op € 520.350,- ruim € 69.000 hoger dan het marktgemiddelde.
De benodigde eigen inleg voor hypotheekaanvragen varieert sterk per klantprofiel. In de kopersmarkt was de gemiddelde inleg € 41.500,-, een daling van 4,3% vergeleken met 2022 Q3 toen dit gemiddeld € 43.300,- was.
Als we naar specifieke klantprofielen kijken, is het verhaal complexer. De Starter Stabiel en Doorstromer NHG hadden respectievelijk 9% en 8% meer eigen geld nodig, terwijl de Starter Hoog Segment juist 14% minder nodig had. De Starter Jong had gemiddeld € 36.300,- nodig, aanzienlijk minder dan een jaar eerder (-8,6%), maar wel meer dan in de eerste twee kwartalen van dit jaar (€34.100,- & € 35.900,-). Omgekeerd moest de Opstromer met € 43.650,- circa 3% meer inleggen dan een jaar eerder, maar wel minder dan in de eerste helft van dit jaar.
Kopersmarkt
▪ Een koper legde gemiddeld € 41.500,- aan eigen middelen in bij de aanschaf van een eigen woning, 4% minder dan in 2022 Q3 toen dit € 43.300,- was.
▪ De Starter Hoog Segment zag het benodigde eigen geld net als in het tweede kwartaal het hardste dalen. Gemiddeld werd € 50.800,- ingelegd, 14% minder dan een jaar geleden.
▪ De Starter Stabiel nam in 2023 Q3 gemiddeld € 40.400,- aan eigen geld mee tegenover € 37.000,- in dezelfde periode, een stijging van 9%. Daarbij dient tevens opgemerkt te worden dat het bijna € 1.000,- meer is dan in 2023 Q2.
▪ Het percentage kopers dat meer dan € 50.000 aan eigen middelen inlegt bij de aanschaf van een woning is iets gedaald van 31% in 2022 Q3 naar 29% in het afgelopen kwartaal. De groep die tussen de € 5.000 en € 20.000 nodig had, is juist gegroeid van 23% naar 27%.